یکی از نکات بسیار مهمی که باید در تحلیل و بررسی اقدامات آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری مورد توجه قرار داد، نگاه همه‌جانبه وی به موضوع جهاد است. سیری در زندگی، فعالیت‌ها و اندیشه سیاسی سیدعبدالحسین موسوی لاری نشان می‌دهد جهاد در منظومه فکری و سیاسی وی جایگاه خاصی دارد. با خلاصه کردن نکات مورد توجه سید لاری و برخی خصوصیات نوشتارها و فتاوای او در هفت بخش(1)، می‌توان آنها را این‌چنین جمع‌بندی کرد:
با توجه به آنکه محتوای فتاوای جهادیه مرحوم لاری، بیان‌کننده برائت از کافران و مشرکان است، وی با تأسی به سوره برائت در قرآن کریم که بدون «بسم‌ا...» است، همه احکام جهادیه را بدون «بسم‌ا...» آغاز کرده و عملا رفتار قرآنی را نصب‌العین خود قرار داده است. سید لاری معتقد بود مسئله جهاد یکی از محکمات قرآن و از سنت‌های تغییرناپذیر الهی و حکم صاحب شریعت، امام زمان(ع) است که عالمان اسلام نیز به شیوه حضرت اقتدا کرده‌اند.
به دشمن نباید هیچ‌گونه فرصتی داد و باید راه گریز را بر او بست و به شیوه‌ای رفتار کرد که فرصت بازسازی نیروهای خود را نداشته باشد و چنان سرکوب شود که عبرتی برای صاحبان بصیرت باشد.
امر جهاد فقط جنبه نظامی ندارد؛ بلکه در دیگر شئون حیات انسانی مطرح است؛ از این‌رو افزون بر جهاد نظامی ضد بیگانگان، باید ضد سلطه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... نیز مبارزه کرد؛ بنابراین، از دیدگاه مجتهد لاری، تسلط اجانب بر اموری مانند دریافت مالیات، حق تفتیش در گمرکات، قرنطینه، گذرنامه و... که مستلزم سلطه و سیطره از سوی کافران و بیگانگان بر مسلمانان است، مطابق با قاعده نفی سبیل حرام و ممنوع شده است و مسلمانان باید ضد چنین سلطه‌هایی جهاد کنند. جالب است همین تفکر امروز اگر در مواجهه دنیای اسلام در دنیای کفر و سلطه در مناسبات مختلف دوستانه و خصمانه رعایت می‌شد، نباید وضعیت غزه این گونه بود که هر روز شاهد جنایات جدیدی علیه مسلمانان مظلوم فلسطین باشیم.
همکاری با دولت‌های استکباری و بیگانگان و نیز گریز از میدان جنگ و جهاد، سبب ارتداد از اسلام است و مخالف جهاد، مخالف قرآن و امام عصر(ع) به شمار می‌رود و همانند شیطان، از حوزه اسلام و ایمان خارج است.
خداوند مجاهدان را بر قاعدان، با درجات بسیاری برتری داده‌است و هرکس به جهاد رو آورد، برای عزت و شرف خویش گام برداشته است و مخارج وی باید از بیت‌المال مسلمانان تأمین شود و به طور قطع، پاداش مجاهدان در پیشگاه الهی بزرگ است.
وجوب جهاد و دفاع، هرگز از انسان مسلمان ساقط نمی‌شود؛ حتی اگر همه امکانات نظامی هم از بین برود، باید با سنگ ریزه و چوب نخل هم که شده، جنگ با دشمن را تا آخر ادامه داد.
آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری، روز 19 اردیبهشت 1303، پس از بازگشت از اقامه نماز جمعه، در منزل خود و در 77 سالگی درگذشت. مرقد وی در شهر جهرم، به مقبره «آقا» شهرت دارد و زیارتگاه علاقه‌مندان اوست.
منبع: محسن رنجبر، «سیری در زندگی، فعالیت‌ها و اندیشه سیاسی سیدعبدالحسین موسوی لاری»، مجله آموزه، شماره 3، تابستان 1382.
